м.

анат. тил;

показать язык

тилин көрсөтүү;

перен. тилин-чыгарып эликтөө;

него отнялся язык

анын тили байланды (ооругандан тил байланып, сүйлөбөй калуу);

перен. катуу корккондуктан, аң-таң калгандыктан ал эч бир сөз айта албай калды;

прикусить язык

кокусунантилин тиштеп алуу;

перен. бир нерсени башкача айтып жибербөө үчүн атайын унчукпай калуу;

прикуси язык! унчукпа!; жаагыңды бас!;

(средство общения, речь) тил (байланыш куралы);

родной язык энетил;

русский язык орус тили;

национальный язык улуттук тил;

литературный язык адабий тил;

живой язык тирүү тил (ушул кезде колдонулуп турган тил);

мёртвый язык өлүү тил (азыркы убакта колдонулбай калган тил);

(кушанье) тил (желе турган тил, мис. малдын тили);

копчёный язык сүрсүтүлгөн тил;

(колокола) тил;

воен. (пленный) тил (туткун);

добыть языка тил алып келүү, тил кармап келүү;

длинный язык или язык без костей разг. тилде сөөк жок (тил сүйлөй берет);

злой язык заардуу тил;

злые языки ушакчылар, чагымчылар;

него язык хорошо привешен (подвешен) разг. ал тил акагынан кишиге алдырбайт, сөзгө уста (чебер);

держать язык за зубами разг. тилине сак болуу, оозду тыюу, оозду басып туруу;

вертеться на языке разг. тилдин эле учунда туруу;

быть всех на языке разг. эл оозунда сөз болуу;

никто тебя за язык не тянет (не дёргает) разг. сенин оозуңду эч ким тырмабайт, сенин оозуңду бирөө тырмадыбы;

язык не повернётся сказать разг. айтууга ооз (тил) барбайт;

язык чешется разг. ичине сактай албай, тили кычышып, айткысы келүү; бир нерсени айткысы (сүйлөгүсү) келип туруу;

болтать (трепать, чесать) языком разг. дөөдүрөп сүйлөй берүү, келжирөө;

сорваться языка оозунан чыгып кетүү, байкабай айтып салуу;

бежать, высунув язык разг. акактап жүгүрүү, жан-алакетке түшүп чуркоо, алынын бардыгынча жүгүрүү;

что на уме, то на языке погов. ойноп сүйлөсө да, оюндагысын айтат;

язык мой враг мой погов. тил менин тууганым, тил менин душманым;

языки пламени или огненные языки алоолонгон жалын (от);

найти общий язык кем-л. бирөө менен жалпы пикирге (бир пикирге) келүү.