раз

бир жолу, бир ирет, бир мертебе;

много раз көп жолу;

несколько раз бир иече жолу;

пять раз беш жолу;

первый раз биринчи жолу;

ещё раз дагы бир жолу;

следующий раз или другой раз келерки жолу, эмики жолу;

раз год жылына бир жолу;

последний раз акыркы жолу;

иной (другой) раз кээде;

тот раз ошол жолу;

ни разу эч бир, бир жолу да;

не раз алда канча, бир нече жолу;

до другого раза дагы бир жолкуга чейин;

(при счёте один) бир (эсепте);

раз навсегда! бүттү!, болду!, бир айтты (-и., -м) болду!;

как раз разг.

(именно) дал;

как раз то, что нужно кереги дал ушул болчу;

(впору) чак;

туфли мне как раз туфли менин бутума куюп койгондой чак;

самый раз разг.

(вовремя) дал убагында;

(впору) чак;

раз за разом разг. удаалаш, үзгүлтүксүз;

раз на раз не приходится разг. ар дайым эле андай боло бербейт;

не раз не два разг. бир эмес, эки эмес, алда нече жолу.

раз

нареч.

(однажды) бир кунү, бир кезде, бир жолу;

раз поздно вечером бир күнү кечинде;

один раз, когда... бир күнү... болгондо;

как-то раз (алда кандай) бир күнү.

раз

союз разг.

(если) эгерде...-са,...;

раз он не пойдёт, тоже остаюсь эгерде ал барбаса, мен да каламын; ал барбаса, мен да барбаймын;

раз так, не чём говорить эгер андай болсо, башка сөз жок.

раз

(разо-, разъ-, рас-)

приставка,

төмөнкүлөрдү көрсөтөт:

бөлүктөргө бөлүүнү; бөлүктөргө, орундарга, бир нерсенин бетине бөлүштүрүүнү; мис. разорвать айрып алуу, тытып таштоо;

кыймыл-аракеттин күчөшүн, анын мыкты көрүнүшүн; мис. расхвалить аябай мактоо, абдан мактоо;

көп нерселердин кыймылынын ар түрдүү жакка багытталганын; мис. разъехаться туш-тушка кетип калуу;

кыймыл-аракеттин токтолушун; мис. разлюбить сүйбөй калуу;

мурункунун тескерисинче жасалган кыймыл-аракетти; мис. разбинтовать бинтин кайта чечүү.