инкорни, бўлишсизликни ифодалайди; ўзидан кейинги сўз билан бирга шу сўздан англашилган маъно зиддини билдиради;

кетма!;

мен кетмайман; мен кетаётганим йўқ;

мен эмас, сен;

бу ерда турмайди (бошқа ерда туради);

вақтим йўқ эди;

бунинг бўлиши мумкин эмас, бундай бўлмайди;

сиз буни тушуна олмайсиз;

ноаниқликни, тўлиқ бўлмаган инкорни ифодалайди;

пальто бўлиб пальтомас; пальто десанг, пальтога ўхшамайди;

зилзиладан ҳамма уйғониб кетди. Уйқу ҳам уйқудек бўлмади;

ёнишининг тайини йўқ; зўрға ёниб турипти;

ифодага дарак (бўлишлилик) маъносини беради,

ватанни севмаслик мумкин эмас (севмасдан бўлмайди);

ўз айбимга иқрор бўлмай қололмасдим (иложим йўқ эди);

келмай қололмасди; унинг келмай қолиши (келмаслиги) мумкин эмас эди;

Самарқанддаги тарихий ёдгорликларнинг ажойиб ҳашамати билан ким завқланмаган дейсиз!;

сўз ёки ифодага чекланган бўлишлилик маъносини беради;

бир айланиб келинса, ёмон (чакки) бўлмас эди;

истеъдодсиз одам эмас;

қиз (аёл) ёқимсиз эмас;

бусиз бўлмайди;

йиқилиб кетай деди(м); йиқилиб тушишимга сал қолди;

баъзи ҳолларда иш-ҳаракатни тамомлаб, охирига етказиб бўлмасликни билдиради;

жонажон ўлка табиатини кўриб, кўзинг тўймайди;

баъзи боғловчиларнинг ва боғловчи сўзларнинг таркибида келади, мас.,

(или

йўқса, бўлмаса, акс ҳолда;

ҳам (ундай ҳам) эмас, бу (бундай) ҳам эмас;

гина эмас, балки...;

олмошларининг бир қисми бўлиб, предлоглар билан келганда ажратиб ёзилади;

ҳеч ким билан гапиришиб бўлмайди;

сўрайдиган одам йўқ;

бизнинг билан гапиришадиган гапимиз йўқ.

от ва сифат ясовчи қўшимча бўлиб, қарама-қарши ёки инкор (бўлишсизлик) маъносини беради, мас.,