түп

низ; дно; корень; основание, основа;

жер түбүндө

под землёй;

перен. на краю света;

жер түбүнө барып келгендей он как будто на краю света побывал;

түлкү кызыл ат минген, түп куйругун шарт түйгөн фольк. сел он на краснолисого коня, хвост репицы крепко подвязал;

род, происхождение; предки;

түбүнөн бери (он) начиная давних предков; потомственный;

түбүнөн бери шахтёр (он) потомственный шахтёр;

туп тут- продолжать дело отца, дело предков;

жаман көргөн уулу түп тутат погов. дело предков продолжает нелюбимый сын отца любимый часто оказывается никудышным);

түп сүр- управлять народом;

тубу күчтүү родовитый;

платок на элечек (см.), наматываемый выше кеп чач (см. кеп

(обычно табак туп) остатки пищи на блюде, чашке;

түбүн ич- или табак түбүн ич-

подбирать чьи-л. объедки;

перен. быть блюдолизом, чьим-л. прихлебателем;

түпкө жет- донять, допечь; доконать, загубить;

тирүү койбой, түпкө жетет он живым не оставит, доконает;

түбүмө жетти он меня донял, допёк;

өз түбүнө өзү жетти он сам загубил себя, он сам загубил свою жизнь;

түп көтөрө (или түпкөтөрө) совсем, все, всё, сплошь;

түп көтөрө кыргыз журт весь киргизский народ;

калың журт, түп көтөрө, бир жерге баш кошушту стих. массы народные (все) объединились;

олтургандар, түп көтөрө, тура калышты все сидевшие разом встали;

жылкысын түп көтөрө айдап кетишиптир он угнал всех его коней;

кудай түбүн берсин дай бог ему хорошей жизни (пожелание добра детям);

түбү... конечном счёте, как бы ни было начале, но...;

жоонун түбү эл болор, тоонун түбү бел болор погов. враг конечном счёте мирным становится, гора конечном счёте (понижаясь) перевалом становится;

түбү жыртык бездонный; ненасытный;

бул түбү жыртык дүйнөнүн түбунө чейин ким жеткен? фольк. кто до конца постиг этот ненасытный мир?

түбүн түшкөн! или түбүң түшкүр! чтоб твой род перевёлся!;

түбү жок кара суу спорщик по натуре (его не переспоришь не переубедишь);

кулак түпкө кой- дать по уху;

анын түбү барып, жаман болот он плохо кончит, он добром не кончит;

түбү барып, ушуну көрдү вот до чего он конце концов дожил;

кырман түп (см. кырман).

түп

усиление словам, начинающимся на тү;

түптүгөл (см. түгөл).

түп

бух! (подражание глухому отдалённому отрывистому звуку);

түп этип, мылтыктын үнү угулат издалека слышится звук ружейного выстрела;

чоң жардан түп деп, сууга гүштү высокого берега он бухнулся воду.