на

предлог

вин. -га, үстүнө, үстүндө;

положить на стол үстөл үстүнө коюу;

лечь на диван диванга жатуу;

выйти на улицу көчөгө чыгуу;

вин. (по направлению кому-чему-л.) көздөй, карата;

двигаться на север түндүктү көздөй жылуу (жөнөө);

предл. -да, -дагы;

оставить на столе үстөл үстүндө калтыруу;

лежать на песке кум үстүндө жатуу;

лежать на диване диванда жатуу;

ученик сидит на месте окуучу ордунда отурат;

первые жители на полюсе полюстагы биринчи жашоочулар;

на следующем уроке кийинки сабакта;

ответственность лежит на нём жоопкерчилик анын мойнунда;

вин. -га,-лык;

он прославился на весь город анын атагы бүткүл шаарга жайылды;

обед на троих үч кишилик обед;

умножь пять на три бешти үчкө көбөйт;

вин. (при обозначении срока):

он опоздал на десять минут ал он минутага кечикти;

он приехал на два часа раньше ал эки саат эрте келди;

он старше меня на два года ал менден эки жаш улуу;

вин. предл. -гы;

на следующий день он уехал кийинки күнү ал жөнөп кетти;

на той неделе мурунку (өткөн) жумада;

вин. (при определении денежной суммы) -га;

купить на сто рублей жүз сомго сатып алуу;

на все деньги болгон акчанын бардыгына;

вин. (при обозначении цели, назначения) -га, үчүн;

подарить на память эстеликке белек кылып берүү;

взять на воспитание тарбиялоо үчүн алуу;

предл. (при обозначении устройства, свойства, состояния) -луу;

экипаж на рессорах рессоралуу экипаж;

шуба на лисьем меху түлкү ичик;

предл. (при глаголах "говорить", "читать", "писать", "переводить" т.п.) да, ча;

говорить на русском языке орус тилинде сүйлөө, орусча сүйлөө;

перевести книгу на киргизский язык китепти кыргыз тилине которуу;

предл. (при посредстве) менен, га;

жарить на масле майга кууруу;

завод работает на нефти завод нефть менен иштейт;

предл. (при обозначении орудия действия, средства, материала) -чан, -да, -луу;

верхом на лошади атчан;

играть на скрипке скрипкада ойноо;

обувь на кожаной подошве булгаары тамандуу бут кийим;

на бегу

жүгүрүп баратып же жүгүрүп келатып;

перен. тез эле, бат эле;

на лету

учуп баратып, учуп баратканда;

перен. тез эле, бат эле;

на мой взгляд менин оюмча;

на моих глазах менин көзүмчө;

на людях элдин көзүнчө, элдин алдында.

на

межд.

(возьми) ме;

на, возьми ме, ал;

вот тебе на! мына, кызык!;

на поди айла барбы, айла жок.

на

частица разг.:

какой ни на есть эмне болсо да, кандай болсо да, иши кылып.

на-

приставка

төмөнкү маанидеги этишти түзөт:

кыймыл-аракеттин бир нерсеге багытталганын билдирүүчү этишти түзөт; мис. набросить жабуу, жамына салуу;

кыймыл-аракеттин толук көп санда болушун билдирүүчү этишти түзөт; мис. наговорить көп сүйлөө, оозуна келгенди сүйлөө;

кыймыл-аракеттин анчалык зор даражада болбогонун билдирүүчү этишти түзөт; мис. напевать кыңылдап ырдоо, обон салуу;

"ся" деген частица менен бириккенде кыймыл-аракеттин толук бүткөндүгүн, толук болуп өткөндүгүн билдирүүчү этишти түзөт; мис. наесться тоюу, каалаганынча жеш;

этишти бүткөн түрүн түзүү үчүн колдонулат; мис. писать написать жазуу жазып бүтүү, жазып коюу;

бир нерсенин үстүндө турат деген маанини билдирүүчү зат атоочторду жана сын атоочторду түзөт; мис. настенный дубалга асма, стенага асма.